Tot voor kort hanteerde de Belgische wetgever in het ‘handelsrecht’ het begrip ‘handelaar’ om een onderscheid te maken met particulieren. ‘Handelaar’ is een nauw begrip. De laatste jaren, werd het begrip ‘onderneming’ meer en meer gebruikt in onze Belgische wetgeving. Dit begrip was ab initio reeds ruimer dan het begrip ‘handelaar’ en werd vanaf vanaf 1 november 2018 nog breder omschreven in het Wetboek Economisch Recht.
Op dit ogenblik mag besloten worden dat VZW’s, vrije beroepers en landbouwers meestal gezien mogen worden als een onderneming.
De wet die in november 2018 in werking treedt, doet echter meer dan het begrip ‘onderneming’ ruimer omschrijven. De wet heeft zich tot doel gesteld om het begrip ‘handelaar’ in zowat alle wetgeving te vervangen door ‘onderneming’, zodat vele regels die vroeger enkel voor handelaars golden, nu ook gelden voor ondernemingen.
We gaan in op één specifiek aspect van het bewijsrecht.
Het opgeheven artikel 25 Wetboek van Koophandel luidde als volgt: ‘Koop en verkoop kan bewezen worden door middel van een aanvaarde factuur, onverminderd de andere bewijsmiddelen die door de wetten op de koophandel zijn toegelaten.’ Volgens de rechtspraak en rechtsleer kon deze aanvaarding blijken uit het niet tijdig en correct protesteren van een factuur. Indien een door een handelaar ontvangen factuur niet tijdig was geprotesteerd, leverde de factuur ten aanzien van de bestemmeling dus het bewijs op van de koopovereenkomst.
De nieuwe wet schrapt dit artikel en voegt een nieuw artikel 1348bis toe aan het burgerlijkwetboek, waarin ondermeer wordt bepaald:
§ 4. Een door een onderneming aanvaarde factuur levert bewijs op tegen deze onderneming .
Voortbouwende op de rechtspraak die aanvaarding afleidt uit een gebrek aan tijdig protest, dient een onderneming, zoals gedefinieerd overeenkomstig art. I.1,1° WER, aldus elke factuur waarmee zij niet instemt te protesteren, aangezien de ontvangen factuur anders wordt geacht aanvaard te zijn, hetgeen bewijs oplevert tegen de onderneming-schuldenaar.
Het is derhalve van belang om als onderneming een correct en tijdig protest over te maken aan de afzender van de factuur indien de onderneming de factuur en zijn inhoud betwist.
Gelet op het gegeven dat VZW’s, landbouwers en vrije beroepers meestal een onderneming zijn, dienen zij ook tijdig en correct een protest over te maken indien zij de aanvaarding van een ontvangen factuur willen vermijden.
Hoe dit protest dient te gebeuren kan bepaald zijn in een voorafgaande overeenkomst. Ingeval er zulke overeenkomst bestaat, is het aanbevolen na te gaan of hierin specifieke bepalingen omtrent het protest werden omschreven. Indien het protest niet voldoet aan de vereisten kan de factuur aanzien worden als aanvaard. Indien er niets staat bepaald, valt men terug op het gemeen recht.
In het algemeen geldt dat het protest nauwkeurig en gemotiveerd moet zijn. Het is belangrijk om duidelijk aan te geven tot welke onderdelen van de factuur het protest gericht is. De afzender van de factuur moet namelijk op grond van het protest in de mogelijkheid worden gesteld om zijn positie te bepalen.
Een verzoek om inlichtingen is geen protest. Het is bijvoorbeeld niet voldoende om een louter verzoek tot afgifte van de bestelbonnen te formuleren, noch om een mededeling over te maken aan de afzender dat de onderneming niet bij machte is om de facturen te verifiëren.
Daarnaast moet het protest van een factuur alleszins binnen een redelijke termijn worden overgemaakt aan de afzender van de factuur. De datum van ontvangst van de factuur bepaalt de aanvang van de termijn. Er dient wel rekening gehouden te worden met de complexiteit en de aard van de overeenkomst/factuur voor het bepalen van de duur van deze termijn. Indien de bestemmeling in het geheel geen overeenkomst heeft met de afzender van de factuur, mag verwacht worden dat hij deze onmiddellijk protesteert.
De meeste VZW’s, vrije beroepers als landbouwers doen er dus goed aan om de facturen die zij ontvangen onmiddellijk te verifiëren.
Indien bij nazicht tussen van de ontvangen factuur en de overeenkomst onregelmatigheden worden vastgesteld, moet de onderneming de ontvangen factuur protesteren binnen een redelijke termijn. Het protest moet duidelijk omschrijven welke vermeldingen van de factuur onjuist zijn. Indien de onderneming laattijdig/onjuist of geen protest overmaakt aan de afzender van de factuur, dan wordt de factuur geacht aanvaard te zijn met alle gevolgen zoals omschreven in deze bijdrage.
