Vroegere situatie
Voor de wet van 6 maart 2018 waren rechters volledig vrij in hun oordeel om al dan niet een alcoholslot op te leggen aan bestuurders met een alcoholgehalte vanaf 0,8 promille (0,35 mg/l UAL), aan bestuurders in staat van dronkenschap of in staat van herhaling.
Conform het oude artikel 37/1, lid 1 Wegverkeerswet kon de strafrechter, indien hij geen definitief verval van het recht tot het besturen van een motorvoertuig uitsprak, aan deze overtreders een alcoholslot opleggen gedurende 1 tot 5 jaar, of zelfs voor levenslang.
Gelet op het hoge kostenplaatje, werd er in de praktijk evenwel door weinig rechters geopteerd voor het opleggen van een alcoholslot. De wetgever is echter overtuigd van de impact van een alcoholslot op de verkeersveiligheid en heeft daarom ingegrepen, met de nodige waarborg voor professionele bestuurders.
Nieuwe situatie
Sinds 1 juli 2018 is het opleggen van een alcoholslot verplicht bij overtredingen waarbij de bestuurder een alcoholconcentratie van minstens 1,8 promille in het bloed heeft, en dit ongeacht of het de eerste keer is dat men betrapt wordt.
De achterliggende gedachte is dat een waarde van 1,8 promille overeenstemt met een dronken toestand en de kans op het veroorzaken van een zwaar ongeval derhalve veel groter is.
Betreft het een eerste veroordeling, dan kan de rechter evenwel van deze verplichting afwijken op voorwaarde dat hij deze beslissing uitdrukkelijk motiveert. Een standaardmotivering volstaat niet.
De rechter kan bijvoorbeeld een uitzondering maken op het principieel verplicht alcoholslot ingeval de overtreding werd begaan met een fiets.
Een dergelijke afwijking is geenszins mogelijk wanneer een bestuurder binnen de 3 jaar, te rekenen van de dag van de uitspraak van een vorig veroordelend vonnis, dat in kracht van gewijsde is gegaan, opnieuw tegen de lamp loopt met een alcoholconcentratie van meer dan 1,2 promille in het bloed.
Overeenkomstig artikel 37/1, §2 Wegverkeerswet is de strafrechter, mits uitdrukkelijke motivering, wel in de mogelijkheid om het alcoholslot in het vervolg uit te sluiten voor een of meerdere categorieën van voertuigen, behalve voor de categorie waarmee de overtreding werd begaan. Er kan in dit verband gedacht worden aan de bescherming van professionele bestuurders zoals bus- of vrachtwagenchauffeurs die enkel worden veroordeeld tot een alcoholslot in hun personenvoertuig. Een veroordeling tot een algemeen alcoholslot zou voor die bestuurders anders het einde van hun job kunnen betekenen.
Volledigheidshalve dient opgemerkt dat de strafrechter, naast de hogervermelde verplichte gevallen, ook nog steeds de mogelijkheid heeft om conform artikel 37/1, §1, eerste lid Wegverkeerswet een facultatief alcoholslot op te leggen voor elke andere alcoholovertreding vanaf 0,8 promille, alsook in geval van dronkenschap en recidive met lagere alcoholpercentages.
Hoog kostenplaatje
Bestuurders die veroordeeld worden tot een alcoholslot, krijgen een “code 69” op hun rijbewijs. Naast deze beperking van het rijbewijs tot motorvoertuigen die uitgerust zijn met een alcoholslot, dient de veroordeelde tevens zijn voertuig te laten aanpassen en een omkaderingsprogramma te volgen.
De totale aankoopprijs van een alcoholslot, de installatie en verwijdering van het toestel inbegrepen, varieert tussen ongeveer 2.550 euro voor een jaar en 4.000 euro voor drie jaar. De kosten van het omkaderingsprogramma lopen op van 1.210 euro voor een jaar tot 1.700 euro voor drie jaar.
Gelet op het hoge kostenplaatje, kan de bestuurder de rechter verzoeken om de geldboete te verminderen – zonder dat ze minder dan een euro mag bedragen – met de kosten van het alcoholslot.
Een alternatief om de aanzienlijke kostprijs te ontlopen, bestaat er in dat de veroordeelde er voor kiest om gewoonweg niet met zijn voertuig te rijden gedurende de periode waarin het alcoholslot door de rechter werd opgelegd (minstens 1 jaar). De betrokkene dient in dat geval zijn rijbewijs neer te leggen op de griffie van de politierechtbank zodat dit een verval van het recht tot sturen meebrengt.
Sanctie
Wie in de periode dat men veroordeeld is tot een alcoholslot betrapt wordt op het rijden zonder alcoholslot, riskeert vanaf 1 juli 2018 een gevangenisstraf van 15 dagen tot 2 jaar en/of een geldboete van 500 tot 2.000 euro (te vermeerderen met de opdeciemen), én een rijverbod voor een periode van minstens dezelfde duur als de periode waarin de geldigheid van het rijbewijs werd beperkt.
