De impact van het coronavirus (COVID-19) op overeenkomsten: overmacht en imprevisie (2)

Opgelet: Deze bijdrage werd opgemaakt aan de hand van het algemeen verbintenissenrecht, de rechtspraak en de rechtsleer, van toepassing op de datum van het schrijven. Het is niet uitgesloten dat er naar aanleiding van de coronacrisis specifieke wetten of besluiten worden genomen over dit onderwerp, al dan niet toegepast op specifieke sectoren. Bij twijfel wint u best verder juridisch advies in. Niet-nakoming van de overeenkomst: imprevisie De vraag stelt zich wat er mogelijk is indien er omstandigheden opduiken, zoals het coronavirus, die de nakoming van de verbintenissen veel moeilijker of duurder maken. Het staat immers vast dat men zich in dit geval in principe niet kan beroepen op overmacht. Het is namelijk niet “onmogelijk”. In bepaalde landen zoals Duitsland en Nederland werd erkend dat de rechter het contract toch zou mogen aanpassen of ontbinden wanneer er zich onvoorzienbare en ontoerekenbare omstandigheden hebben voorgedaan na de contractsluiting die het contractuele evenwicht ernstig verstoren en de uitvoering onredelijk verzwaren. In België heeft deze “imprevisieleer” (nog) geen wettelijke grondslag. Evenwel zijn er nu al voorbeelden in de rechtspraak waarbij men oordeelt dat een schuldeiser rechtsmisbruik pleegt wanneer hij onverbiddellijk staat op de nakoming van het contract terwijl de prestatie van zijn contractspartij onredelijk zwaar is geworden. Deze gevallen zijn echter geen erkenning van de imprevisieleer, noch zijn ze algemeen toe te passen. Contractuele clausules over overmacht en imprevisie Het is toegelaten dat partijen, binnen het kader van hun contractuele vrijheid, clausules inzake overmacht of imprevisie opnemen in hun overeenkomst. Zo kunnen zij met een overmachtsclausule regelen welke gebeurtenissen er precies aanleiding geven tot overmacht, of welke procedure er moet worden gevolgd (bv. er moet binnen een bepaalde termijn kennisgeving worden verstuurd). Met een imprevisieclausule kunnen zij regelen wat er gebeurt indien de verbintenissen van een partij onredelijk verzwaard worden. Hiermee kan dus afgeweken worden van de voormelde wettelijke regeling en er kan in bepaalde contracten dus een strengere, of juist minder strenge regeling gelden. Het is daarom van belang om steeds eerst de specifieke contractuele afspraken na te kijken. Niets weerhoudt partijen er overigens van om hun overeenkomst met wederzijdse instemming te heronderhandelen en aan te passen aan de huidige omstandigheden. Mocht u concrete vragen over uw contractuele verbintenissen naar aanleiding van het voorgaande artikel, dan mag u steeds contact opnemen met ons kantoor.